Τρίτη 26 Απριλίου 2011

Τα αγκάθια στη μετοχοποίηση της ΔΕΗ και η ευρωπαική εμπειρία

«Συνταγή» ιδιωτικοποίησης των πρώην κρατικών μονοπωλίων τους στην ηλεκτρική ενέργεια, ακολούθησαν σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες για να ανοίξουν την αγορά ηλεκτρισμού τους, ενώ δεν έλειψαν και εκείνες που πούλησαν μονάδες.

Αντίθετα όμως απ’ ότι στη χώρα μας, οι κυβερνήσεις τους είχαν τα περιθώρια να σχεδιάσουν το νέο τοπίο όπως εκείνες το ήθελαν, χωρίς πιέσεις είτε από την Κομισιόν, είτε, όπως στην περίπτωση της Ελλάδας, από τους δανειστές της, που περιμένουν να δουν άμεσα βήματα στον τομέα των αποκρατικοποιήσεων, ακόμη και με ρίσκο οι μετοχές της ΔΕΗ να πωληθούν «κοψοχρονιά», κάτω από την πραγματική τους αξία.

Στη Γερμανία, οι επτά ελεγχόμενες από το κράτος τη δεκαετία του 1980 εταιρείες, έχουν μείνει σήμερα τέσσερις, με το Δημόσιο να έχει πολύ μικρή συμμετοχή τόσο σε αυτές, όσο και στα δίκτυα που έχουν διαχωριστεί και ελέγχονται επίσης από ιδιωτικά κεφάλαια. Στην Ισπανία, επίσης τη δεκαετία του ’80, τα δίκτυα διαχωρίστηκαν από το κρατικό μονοπώλιο, μεταβιβάστηκαν σε ξεχωριστή εταιρεία, και σήμερα υπάρχουν πέντε μεγάλες επιχειρήσεις ηλεκτρισμού, με το κράτος να έχει σε αυτές, πολύ μικρή συμμετοχή. Στη, δε, Ιταλία, περίπτωση που αρκετοί παρομοιάζουν με την ελληνική, επιβλήθηκε υποχρεωτικά στα τέλη της δεκαετίας του 1990 η πώληση μονάδων του κρατικού της μονοπωλίου σε ιδιώτες, και σήμερα τόσο η Enel, όσο και η εταιρεία που διαχειρίζεται τα δίκτυα, έχουν περάσει σε πολύ μεγάλο βαθμό σε ιδιωτικά κεφάλαια.

Αν και δεν υπάρχει μια και μοναδική «συνταγή», η κοινή συνισταμένη όλων των παραπάνω παραδειγμάτων, είναι ότι οι άλλες χώρες έχοντας την πολυτέλεια του χρόνου, πρώτα διαχώρισαν την κρατική εταιρεία από τα δίκτυα ώστε να καθιερωθούν ίσοι όροι παιχνιδιού για όλους (κάτι που στην Ελλάδα τώρα πρόκειται να γίνει, με το υπό κατάρτιση ενεργειακό νομοσχέδιο του υπ. Περιβάλλοντος- Ενέργειας), εν συνεχεία πούλησαν το μεγαλύτερο ποσοστό της κρατικής συμμετοχής στις επιχειρήσεις ηλεκτρισμού (όταν πριν από 10-20 χρόνια τα χρηματιστήρια ευνοούσαν τέτοιες κινήσεις), και το κυριότερο, όλ’ αυτά έγιναν χωρίς πίεση από την Κομισιόν, που εδώ και χρόνια ζητά την άρση της αποκλειστικότητας της ΔΕΗ στη χρήση του λιγνίτη, και την πρόσβαση ιδιωτών στα λιγνιτικά αποθέματα της χώρας, όρος που από πέρυσι έχει συμπεριεληφθεί και στο Μνημόνιο.
Τα 4 βασικά αγκάθια της μετοχοποίησης
Για όλους τους παραπάνω λόγους, ο δρόμος για την περαιτέρω μετοχοποίηση του 17% της ΔΕΗ μέσα στο 2012 έχει μπροστά του τουλάχιστον 4 μεγάλα «αγκάθια», όπως λένε άνθρωποι του ενεργειακού χώρου, γι’ αυτό άλλωστε και το πακέτο των κινήσεων που αφορούν στην επιχείρηση δεν έχει οριστικοποιηθεί :

1ον) Την εκκρεμότητα με τη παραχώρηση του 40% της λιγνιτικής της παραγωγής σε ιδιώτες

2ο) Τη χαμηλή χρηματιστηριακή αποτίμηση της μετοχής της

3ο) Τα ενσωματωμένα ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων στα πάγιά της

4ο) Και τέλος τις αντιδράσεις της ΓΕΝΟΠ. Όσο για το επιχείρημα που προβάλλει ο πρόεδρος της Ν. Φωτόπουλος «πείτε μου μια χώρα, όπου άνοιξε η αγορά της, αλλά μειωθήκαν αντί να αυξηθούν τα τιμολόγια ρεύματος», άνθρωποι του ενεργειακού χώρου σημειώνουν ότι "απλώς δεν στέκει". Κι αυτό καθώς τα τελευταία δέκα χρόνια, οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου και του αερίου έκαναν ράλυ, επομένως η άνοδος των τιμολογίων ήταν μονόδρομος, ακόμη και σε χώρες όπως η Ελλάδα, όπου η ΔΕΗ κατέχει κυρίαρχη θέση.

"Η' το ένα ή το άλλο"

Καταρχήν, το σχέδιο επιπλέον πώλησης 17% του μετοχικού κεφαλαίου της ΔΕΗ, πρέπει να λάβει υπόψη του το γεγονός ότι βρίσκεται σε εξέλιξη η διαδικασία παραχώρησης του 40% της λιγνιτικής ενέργειας της επιχείρησης κατ’ επιταγή Οδηγίας της Κομισιόν. Το γεγονός, αυτό επισήμανε και κατά την τοποθέτησή της στο υπ. συμβούλιο που ενέκρινε προ δύο εβδομάδων το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα 2012-2015, η υπουργός Περιβάλλοντος –Ενέργειας, Τίνα Μπιρμπίλη, με αποτέλεσμα ο Πρωθυπουργός να δώσει εντολή στον κ. Παπακωσταντίνου «να δει το θέμα με την Τίνα». Το επιχείρημά της υπουργού είναι ότι από τη στιγμή που το Δημόσιο, πουλώντας το 17% της ΔΕΗ, παύει να έχει την πλειοψηφία της επιχείρησης, δεν είναι υποχρεωμένο και δεν είναι σωστό, να προχωρήσει και στην παραχώρηση του 40% της λιγνιτικής παραγωγής. «Η το ένα ή το άλλο, και τα δύο δεν γίνεται», είπε η υπ. Περιβάλλοντος. Θυμίζουμε ότι η Κομισιόν έχει δει θετικά την ελληνική πρόταση για ανταλλαγές λιγνιτικής ενέργειας της ΔΕΗ με ίσης ποσότητας ενέργειας ηλεκτρικών εταιρειών άλλων χωρών, και μετά από ένα μαραθώνιο επαφών που ξεκίνησε πέρυσι το καλοκαίρι, έχει έρθει η ώρα για να καταθέσει η Ελλάδα την τελική της πρόταση (ισοδύναμη με την πώληση του 40% των λιγνιτικών μονάδων) για την εξασφάλιση τρίτων στα λιγνιτικά αποθέματα της χώρας.

Η πτωτική πορεία του χρηματιστηρίου

Αν «έβγαινε» σήμερα προς πώληση το 17% των μετοχών της ΔΕΗ, με βάση το ταμπλό του Χρηματιστηρίου Αθηνών, το τίμημα θα ήταν στα επίπεδα των 433 εκ. ευρώ (με τιμή μετοχής τα 11 ευρώ), ενώ δύσκολα σύμφωνα με τους αναλυτές θα εξασφάλιζε premium πάνω από 15%. Δηλαδή συνολικά το όφελος για το Δημόσιο, θα ήταν της τάξης των 500 εκ. ευρώ, ποσό ιδιαίτερα χαμηλό, που δεν αλλάζει την εικόνα του δημόσιου χρέους. Κι όλα αυτά, όταν πέρυσι το ελληνικό Δημόσιο ως βασικός μέτοχος της ΔΕΗ εισέπραξε 118 εκ. ευρώ από μερίσματα, και φέτος υπολογίζεται να βάλει στα ταμεία, άλλα 93 εκ. ευρώ.
Τα ενσωματωμένα ασφαλιστικά δικαιώματα των εργαζομένων στα πάγια...

Τα σχέδια της κυβέρνησης για διάθεση πακέτου μετοχών σε ιδιώτες περιπλέκονται περαιτέρω, καθώς χάρη στο ιδιότυπο καθεστώς ίδρυσης της ΔΕΗ, οι εργαζόμενοι έχουν ενσωματωμένα στα πάγια της επιχείρησης ασφαλιστικά δικαιώματα, που για κάποιους ανέρχονται σε 12 δισ. ευρώ, όταν η κεφαλαιοποίησή της στο χρηματιστήριο είναι 2,55 δισ. ευρώ!

Το «κουβάρι» πηγαίνει πίσω στη δεκαετία του 1960, όταν με το νόμο 4491/1966, η ΔΕΗ ανέλαβε και την ασφάλισή του προσωπικού της (δηλαδή ο εργοδότης ήταν ταυτόχρονα και ο ασφαλιστικός τους φορέας), αλλά χρησιμοποίησε πολλές από τις εισφορές για την ανάπτυξη της επιχείρησης, (π.χ. κατασκευή μονάδων, υποδομών κλπ). Το πρόβλημα, είναι γνωστό εδώ και δεκαετίες στα αρμόδια υπουργεία, αλλά ουδέποτε μέχρι σήμερα ξεκαθαρίστηκαν οι λογαριασμοί. Από το 2001 μάλιστα, στην πρώτη μετοχοποίηση της ΔΕΗ, η ΓΕΝΟΠ πέτυχε να συμπεριληφθεί αναφορά σε όλα τα δελτία ενημέρωσης των επενδυτών για τις αξιώσεις που έχει έναντι της επιχείρησης και των μετόχων της από ενσωματωμένα στα πάγια ασφαλιστικά δικαιώματα, για τα οποία μάλιστα υπάρχει αναλογιστική μελέτη. Με την τελευταία επικαιροποίησή της, το 2007, αυτά εκτιμήθηκαν σε 11,9 δισ. ευρώ. Εφόσον η κυβέρνηση, επιμείνει στην περαιτέρω μετοχοποίηση της ΔΕΗ, τότε η ΓΕΝΟΠ δηλώνει αποφασισμένη να διεκδικήσει τα ποσά αυτά, καταθέτοντας ομαδικές αγωγές κατά του Δημοσίου, κίνηση που θα περιπλέξει κι άλλο τα πράγματα, και πιθανώς να λειτουργήσει αποτρεπτικά για τους όποιους επενδυτές.

Εξοικονόμηση, όχι πώληση...

Το σύνολο των αναλυτών πάντως συμφωνεί ότι υπό τις παρούσες συνθήκες της χρηματιστηριακής αγοράς, τυχόν πώληση επιπλέον ποσοστού της ΔΕΗ μέσω του Χ.Α. μοιάζει περισσότερο με κίνηση απελπισίας. Και κάποιοι υπενθυμίζουν μια «ξεχασμένη» μελέτη που είχε παραγγείλει από ξένο οίκο η προηγούμενη διοίκηση της επιχείρησης, και η οποία συνιστούσε συγκεκριμένα μέτρα για τη συγκράτηση του εσωτερικού κόστους της ΔΕΗ, ικανά να αποφέρουν περί τα 700 εκ. ευρώ εξοικονόμησης ετησίως. Τέτοια μέτρα για παράδειγμα, είναι η εξοικονόμηση στο κόστος εξόρυξης του λιγνίτη, (που από 9 ευρώ / τόνο το 2004, τα τελευταία χρόνια κινείται στα επίπεδα των 14-16 ευρώ), και η εξοικονόμηση συνολικά του κόστους ανά παραγόμενη μεγαβατώρα, που μέσα σε μια δεκαετία, έχει σχεδόν διπλασιαστεί. Η μελέτη λοιπόν εκείνη της Booz Allen Hamilton, ουδέποτε εφαρμόστηκε, όπως ωστόσο λένε οι αναλυτές, υπάρχουν σημαντικά περιθώρια εξοικονόμησης στη ΔΕΗ, με κατάλληλες πολιτικές τόσο για τη καλύτερη διαχείριση των κρίσιμων τομέων της (π.χ. ορυχεία), όσο και μέσω περιστολής του μη σταθερού μισθολογικού κόστους (π.χ. υπερωρίες), σκέλος όπου ο πρόεδρός της Α. Ζερβός έχει ανακοινώσει την εξοικονόμηση 44 εκ. ευρώ για το 2011. Αυτή είναι, όπως λένε κάποιοι γνώστες του χώρου, η καρδιά του προβλήματος ΔΕΗ, και όχι τόσο το αν θα μετοχοποιηθεί περαιτέρω ή όχι.

Θυγατρικές της ΔΕΗ σε λιγνίτες και νερά, και μετά είσοδος ιδιωτών

Άλλοι πάλι οικονομικοί αναλυτές, όπως ο γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ Γιάννης Στουρνάρας, προτείνει την ίδρυση θυγατρικών της ΔΕΗ στις οποίες θα εισφερθούν οι λιγνιτικές μονάδες και οι υδροηλεκτρικοί της σταθμοί, και στις οποίες θα μπορούν να συμμετέχουν και ιδιώτες. Ο ίδιος εκτιμά ότι η ενέργεια είναι ένας από τους τομείς από τους οποίους σταδιακά το Δημόσιο, θα πρέπει να αποχωρήσει για λόγους λειτουργίας του ανταγωνισμού.

Μιλώντας σε πρόσφατη εκδήλωση στο Μέγαρο Μουσικής με θέμα «Τα αντικίνητρα στην ανάπτυξη για την προσέλκυση ξένων επενδύσεων», ο κ. Στουρνάρας υποστήριξε ότι «στην περίπτωση της ΔΕΗ, στο πλαίσιο αφενός της προσπάθειας σύγκλισης διαφορετικών προσεγγίσεων, και αφετέρου των ήδη εξεταζόμενων εναλλακτικών τρόπων για την ικανοποίηση των οδηγιών της ΕΕ, θα μπορούσε να εξεταστεί και η περίπτωση δημιουργίας μιας ή περισσότερων θυγατρικών εταιρειών, αρχικά με μοναδικό μέτοχο της ΔΕΗ, στις οποίες θα περιέλθουν το 40% των λιγνιτικών και υδροηλεκτρικών σταθμών.

Σύμφωνα με τον επικεφαλής του ΙΟΒΕ, οι εταιρείες αυτές θα λειτουργούν ανεξάρτητα από τη ΔΕΗ, και σταδιακά στο μετοχικό τους κεφάλαιο θα μπορούν να εισέλθουν και ιδιώτες. Θυμίζουμε ότι στο πλαίσιο της ελληνικής πρότασης προς την Κομισιόν για ανταλλαγή λιγνιτικής ενέργειας, περιλαμβάνεται και η προοπτική συμμετοχής των ιδιωτών με 40% τόσο στις υφιστάμενες, όσο και στις μονάδες που θα δημιουργηθούν. Το δε, νομοσχέδιο για το άνοιγμα της ελληνικής αγοράς ενέργειας, που έχει εγκριθεί από τις Βρυξέλλες και εκκρεμεί να παρουσιαστεί στο υπουργικό συμβούλιο, προβλέπει τη δυνατότητα εισόδου ιδιωτών σε ποσοστό ως 49% στη νέα θυγατρική της ΔΕΗ που στο εξής θα ελέγχει και θα διαχειρίζεται τα δίκτυα, με το επιχείρημα ότι μόνο έτσι θα εξευρεθούν τα τεράστια κονδύλια που απαιτούνται για τον εκσυγχρονισμό των υφιστάμενων και τη δημιουργία νέων. Το γεγονός αυτό φυσικά προκαλεί την κάθετη αντίδραση της ΓΕΝΟΠ.

Τι συνέβη σε Γερμανία, Γαλλία

Στις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές χώρες, η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, έγινε χωρίς να πωληθούν μονάδες της ελεγχόμενης από το κράτος επιχείρησης. Κατήργησαν στην πράξη τις στρεβλώσεις, διαχώρισαν δίκτυα από την κυρίαρχη εταιρεία και αύξησαν σταδιακά, αλλά λελογισμένα τα τιμολόγια λιανικής, ώστε να επιτραπεί η είσοδος και άλλων παρόχων και να αυξηθεί ο ανταγωνισμός. Στη Γερμανία, για παράδειγμα, πριν καν η Κοινότητα ασχοληθεί με το άνοιγμα της αγοράς ενέργειας, λειτουργούσε πληθώρα επιχειρήσεων τόσο στην παραγωγή (μονάδες), όσο και στη διανομή (δίκτυα) ακόμη και σε επίπεδο Δήμων.

Συγκεκριμένα, οι μονάδες παραγωγής και το δίκτυο μεταφοράς ανήκαν σε 7 εταιρείες, που τελικά συγχωνεύτηκαν, έγιναν 3, και η κρατική συμμετοχή πωλήθηκε στο μεγαλύτερο βαθμό σε ιδιωτικά κεφάλαια. Επομένως, όταν εφαρμόστηκαν οι κοινοτικές οδηγίες, η χώρα ήταν ήδη έτοιμη και το μόνο που συνέβη ήταν μια μεγάλη συγκέντρωση δυνάμεων. Χαρακτηριστικό είναι ότι το 2008, στη διάρκεια της διαπραγμάτευσης σε κοινοτικό επίπεδο για τον διαχωρισμό των δικτύων και ενώ η κυβέρνηση προωθούσε τη λύση της παραμονής τους σε θυγατρική, η ΕΟΝ, ένας από τους δύο κολοσσούς μαζί με την RWΕ, ανακοίνωσε ότι θέλει να τα πουλήσει ! Αποφάνθηκε ότι αυτή δραστηριότητα, για τη χρήση της οποίας από τρίτους επιβάλλονταν ρυθμιζόμενες χρεώσεις, δεν θα της απέφερε πολλά κέρδη και, προκειμένου να αποκομίσει σημαντική ρευστότητα για να αναπτύξει τις κύριες δραστηριότητές της στην παραγωγή ενέργειας και στην εμπορία, δήλωσε ότι πουλά τα δίκτυα…
Γαλλία: διαχώρισε εγκαίρως τα δίκτυα
Δειλά- δειλά τα τελευταία χρόνια άρχισαν να ανεξαρτητοποιούνται κάποια τμήματα της παραγωγής, παρ΄ όλα αυτά η Εdf παραμένει ο εθνικός πρωταθλητής, ελέγχοντας το 85% της παραγωγής ηλεκτρισμού. Αλλά αυτό συμβαίνει, λόγω ακριβώς της ιδιαιτερότητας της χώρας, δηλαδή των πολλών πυρηνικών της σταθμών, τους οποίους το κράτος θέλει να ελέγχει το ίδιο. Αν και η χώρα σε μια σειρά τομέων άργησε να προσαρμοστεί με τις κοινοτικές της υποχρεώσεις, εν τούτοις έχει κάνει πολλά βήματα στον τομέα του διαχωρισμού των δικτύων, δημιουργώντας ανεξάρτητες εταιρείες στις οποίες συμμετέχουν ιδιώτες σε ποσοστό 15%.

Το 2005 συνέστησε θυγατρική (RΤΕ) στο δίκτυο μεταφοράς, με ανεξάρτητο μάνατζμεντ, γεγονός που συνέβαλε στο να πάψει να κατηγορείται για αλχημείες και νόθευση του ανταγωνισμού, όπως συνέβαινε μέχρι τότε. Το δίκτυο έτσι δεν μεροληπτεί υπέρ ενός παίκτη και, αν μη τι άλλο, χαλάρωσε κάπως η κριτική που δεχόταν η Εdf από τους ανταγωνιστές της. Σημειωτέον ότι η Εdf ακολουθεί πολύ επιθετική πολιτική πανευρωπαϊκά, έχοντας εξαγοράσει αρκετές εταιρείες, ανάμεσα στις οποίες και η ιταλική Εdison, με παρουσία στην Ελλάδα.

ΠΗΓΗ:
www.energypress.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Related Posts Plugin for WordPress, Blogger...